Geef parkinsonpatiënten met slaapproblemen een wake-up call

Slaapproblematiek onderbelicht

Dr. Louter promoveerde in 2015 op het onderwerp slaapstoornissen bij parkinson en zij weet hoe belangrijk het is om verder naar dit onderwerp te kijken. "De meeste neurologen kijken bij parkinsonpatiënten inmiddels wel naar zaken als slapen, thuissituatie, stemming en wat voor hulp er nodig is. Wat betreft slaap blijft dit echter vaak oppervlakkig en wordt de slaapanamnese niet uitgediept."

Ze ziet dat tijdens het consult vaak wel de standaard vragen worden gesteld over bijvoorbeeld REM Sleep Behavior Disorders zoals praten in de slaap. Maar voor een goed beeld rondom slaapproblematiek is de vraag, "hoe gaat het slapen" alleen niet voldoende. Het is belangrijk dat de nacht (en de dag!) goed uitgevraagd wordt.  "De dingen die een patiënt overdag of 's avonds doet nemen ze mee de nacht in. Daar kunnen oorzaken liggen waarom het ‘s nachts misgaat."

Slaapproblematiek goed in kaart brengen essentieel

Veel voorkomende nachtelijke klachten bij patiënten zijn slapeloosheid, slaapapneu en vaak moeten plassen. Wat extra lastig is als je 's nachts al stijf wakker wordt. Juist daarom is het helder in kaart brengen van de slaapproblematiek essentieel volgens dr. Louter. "De klachten lopen per patiënt uiteen, net als de oorzaak. Het kan soms ook aan de medicatie liggen of gewoon een keer een slechte nacht zijn. Daarom vind ik het belangrijk om hier met de juiste vragen op in te zoomen en te kijken of de problematiek parkinson gerelateerd is."

Een ander frequent voorkomend fenomeen is dat veel parkinsonpatiënten slecht doorslapen of vroeg wakker worden. "Je ziet bij veel patiënten dat ze om vijf uur al wakker liggen en na hun eerste medicatie inname nog tot tien of elf uur doorslapen. In dat geval kun je je afvragen of ze niet toch ergens in de nacht iets extra's nodig hebben."

Ook halen veel parkinsonpatiënten door vermoeidheid overdag slaap overdag in, wat slecht is voor de slaapregelmaat en impact kan hebben op het functioneren overdag. Slaapproblemen gaan dan ook verder dan de slaapkamer.

Signaleringsfunctie van de partner

Ook de partner heeft hierin een belangrijke signaleringsfunctie volgens dr. Louter: "De patiënt zelf merkt zelf niet altijd de klachten. REM Sleep Behavior Disorder is hier een mooi voorbeeld van. Maar als deze resulteert in dusdanig levendige dromen dat ze zichzelf of de partner bezeren, wil je tijdig ingrijpen. Belangrijk dus om ook vragen te stellen aan de partner over wat zij ‘s nachts merken en wat de impact is op hun nachtrust.”

Samen de patiënt op weg helpen

Uit eerder onderzoek¹ van dr. Louter blijkt ook dat veel parkinsonpatiënten slaapproblemen ervaren, maar slechts weinig van hen dit bespreekbaar maakt. Vaak omdat ze denken dat iedereen last heeft van slaapproblemen en er vast niets aan te doen is.

Als arts kunt u uw patiënt helpen door hier tijdens het consult aandacht aan te besteden met vragen zoals 'hoe zijn de bedtijden?', 'hoe lang duurt het voor je in slaap valt?' en 'weet je waarvan je 's nachts wakker wordt en wat doe je dan?'. Dr. Louter: "Als je een keer zo een anamnese hebt gedaan, weet de patiënt dat het erbij hoort en zal deze veranderingen eerder bespreken. Dus al doe je één of twee jaar een uitgebreide goede anamnese, het kan de patiënt echt verder helpen en hoeft niet veel tijd te kosten."