Axiale spondyloartritis (SpA) is een chronische ontstekingsziekte waarbij voornamelijk het axiaal skelet is aangedaan.1 Axiale SpA is een lid van de familie van SpA-ontstekingsziekten. Deze aandoeningen hebben overlappende klinische, genetische en pathofysiologische kenmerken. Op basis van de meest prominente manifestaties kunnen SpA-ontstekingsziekten worden onderverdeeld in axiale en perifere SpA.

Bij axiale SpA zijn er overwegend manifestaties in het axiale skelet, met name de sacro-iliacale gewrichten en de wervelkolom.2 Er bestaan twee soorten axiale SpA: niet-radiografische axiale SpA en spondylitis ankylopoetica (AS).2
 

Wereldwijd hebben momenteel zo’n 13,7 miljoen mensen AS.3,4 AS komt twee tot drie keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.1,3

De ontstekingsreactie kan leiden tot de afbraak van het kraakbeen en bot in de gewrichten. Daarnaast kan een afwijkende nieuwe botgroei optreden. In ernstige gevallen kan deze afwijkende botgroei leiden tot het fuseren van het bot in de gewrichten.5-7

De ontstekingsreacties en nieuwe botvorming liggen ten grondslag aan veel voorkomende manifestaties bij patiënten met axiale SpA.5 Inflammatoire rugpijn wordt veroorzaakt door een ontstekingsreactie van het sacro-iliacale gewricht (sacroiliitis) en/of van de wervelkolom (spondylitis).1,8 Dit kan zich manifesteren als pijn en stijfheid in de rug of in het bekken, wat verbetert bij inspanning. Veelvoorkomende klachten zijn nachtelijke rugpijn en ochtendstijfheid.

De perifere manifestaties van axiale SpA omvatten artritis, dactylitis (‘worstenvingers’) en enthesitis.1,9 Enthesitis is een ontsteking van het bindweefsel op de aanhechtplaats van een pees of ligament aan het aangrenzende bot (enthese).1,8,10 Hierdoor kunnen de mobiliteit van de wervelkolom en de uitzetting van de borstkas beperkt worden. Daarnaast kan enthesitis leiden tot gezwollen en pijnlijke perifere gewrichten. Ankylose, de fusie van wervelgewrichten, is een kenmerk van late AS. Ook de sacro-iliacale gewrichten kunnen na verloop van tijd fuseren.1,11,12
 

De SpA-manifestaties worden onderverdeeld in:

  • gewrichtsproblematiek: ontstekingsreactie, afbraak van kraakbeen en bot, afwijkende herstel en groei van het bot; en
  • extra-articulaire manifestaties, zoals uveïtis, inflammatoire darmziekten (IBD) en huid- en nagelpsoriasis.

De extra-articulaire manifestaties verschijnen buiten de gewrichten, bijvoorbeeld in de ogen, huid en darmen.13 Ze hebben dezelfde pathofysiologie als axiale SpA. De immuunresponsen die ten grondslag liggen aan de manifestaties van SpA en de extra-articulaire manifestaties vertonen overlap wat betreft hun cytokine-profielen.14 Voorbeelden van cytokinen die de immuunrespons activeren en ondersteunen, zijn interleukine (IL)-17, IL-12 en IL-23, tumornecrosefactor (TNF)-α en interferon (IFN)-γ.14-20
 

Bekijk hier het geneesmiddel voor de behandeling van axiale SpA.

Referenties

  1. Khan MA. Ankylosing Spondylitis. New York, NY: Oxford University Press, Inc.; 2009.
  2. Proft F, Poddubnyy D. Ankylosing spondylitis and axial spondyloarthritis: recent insights and impact of new classification criteria. Ther Adv Musculoskelet Dis. 2018;10(5-6):129-139.
  3. Stolwijk C, van Onna M, Boonen A, van Tubergen A. Global prevalence of spondyloarthritis: a systematic review and meta-regression analysis. Arthritis Care Res (Hoboken). 2016;68(9):1320-1331.
  4. U.S. Census Bureau current population. US Census Bureau Web site. https://www.census.gov/popclock/print.php?component=counter&image=https://www.census.gov/images/census-logo-whiteBG.png. Accessed February 21, 2020.
  5. Appel H, Sieper J. Spondyloarthritis at the crossroads of imaging, pathology, and structural damage in the era of biologics. Curr Rheumatol Rep. 2008;10(5):356-363.
  6. Ghasemi-Rad M, Attaya H, Lesha E, et al. Ankylosing spondylitis: a state of the art factual backbone. World J Radiol. 2015;7(9):236-252.
  7. Sieper J, Appel H, Braun J, Rudwaleit M. Critical appraisal of assessment of structural damage in ankylosing spondylitis: implications for treatment outcomes. Arthritis Rheum. 2008;58(3):649-656.
  8. Sieper J, Poddubnyy D. Axial spondyloarthritis. Lancet. 2017;390(10089):73-84.
  9. van der Heijde D, Ramiro S, Landewé R, et al. 2016 update of the ASAS-EULAR management recommendations for axial spondyloarthritis. Ann Rheum Dis. 2017;76(6):978-991.
  10. Appendix A: word parts and what they mean. https://medlineplus.gov/appendixa.html. Accessed February 21, 2020.
  11. Lories RJ, Schett G. Pathophysiology of new bone formation and ankylosis in spondyloarthritis. Rheum Dis Clin North Am. 2012;38(3):555-567.
  12. Schett G. Chapter 8: Bone formation versus bone resorption in ankylosing spondylitis. In: Lopez-Larrea C, Diaz-Pena R, eds. Molecular Mechanisms of Spondyloarthropathies. New York, NY: Landes Bioscience and Springer Science+Businness Media, LLC; 2009:114-121.
  13. Data on File. Abbvie. Communication of Concomitant Conditions by GMCO (Immunology). June 29, 2018.
  14. Ritchlin CT, Colbert RA, Gladman DD. Psoriatic arthritis. N Engl J Med. 2017;376(21):2095-2096.
  15. Veale DJ, McGonagle D, McInnes IB, et al. The rationale for Janus kinase inhibitors for the treatment of spondyloarthritis. Rheumatology (Oxford). 2019;58(2):197-205.
  16. Veale DJ, Fearon U. The pathogenesis of psoriatic arthritis. Lancet. 201 8;391(10136):2273-2284.
  17. LC, FitzGerald O, Helliwell PS, Paul C. Psoriasis, psoriatic arthritis, and rheumatoid arthritis: is all inflammation the same? Semin Arthritis Rheum. 2016;46(3):291-304.
  18. Furst DE, Louie JS. Targeting inflammatory pathways in axial spondyloarthritis. Arthritis Res Ther. 2019;21(1):135.
  19. Horai R, Caspi RR. Cytokines in autoimmune uveitis. J Interferon Cytokine Res. 2011;31(10):733-744.
  20. Goncalves RSG, Duarte A. IL-7 is a key driver cytokine in spondyloarthritis? J Immunol Res. 2019;2019:7453236.


NL-RNQ-210038 v2